Haplotype

 

Dringend gewenst

We zijn dringend op zoek naar bloed van Tollers met auto-immuun gerelateerde ziekten.

Het internationale onderzoek in Zweden, Finland en in Davies, California naar auto-immuunziekten bij Tollers heeft al een aantal resultaten opgeleverd die mogelijk meer inzicht geven in het ontstaan van auto-immuun ziekten Er wordt nog steeds gewerkt aan het in kaart brengen van genen met als doel DNA-testen te ontwikkelen die het aantal auto-immuun ziekten kunnen terugdringen. In dit artikel proberen we uit te leggen wat de onderzoekers tot nu toe hebben gevonden en wat de betekenis is van deze resultaten voor de fokkerij. Ook wordt een oproep gedaan om aan dit onderzoek mee te werken.

Om te begrijpen hoe een auto-immuun reactie kan ontstaan, moet men eerst weten hoe het immuunsysteem op normale wijze werkzaam is. Als bacteriën of virussen het lichaam weten binnen te dringen zullen bepaalde witte bloedcellen de cellen van de binnendringende bacteriën of virussen aanvallen. Deze witte bloedcellen, de neutrofiele granulocyten, moeten daarom onderscheid kunnen maken tussen lichaamseigen en vreemde cellen. In het lichaam wordt daarom een soort van chemisch etiket aan de buitenkant van elke cel geplakt. Het immuunsysteem herkent dit etiket en valt deze lichaamseigen cellen niet aan. Het herkennen van de eigen cellen gebeurt door middel van een identificatiesysteem. Dit identificatiesysteem wordt wel het Major Histocompatability Complex (MHC) genoemd

Wat is op dit moment de theorie met betrekking tot het MHC?

Het Major Histocompatability Complex, oftewel het MHC komt bij alle zoogdieren voor en bestaat uit twee haplotypen. Dit zijn groepen van een aantal sterk aan elkaar gekoppelde groep genen. Deze groep genen zitten dicht bij elkaar op één chromosoom. Normaal treedt bij de voortplanting een afsplitsing van de genen op. Bij het MHC werkt het anders. Het MHC vererft vrijwel uitsluitend als totale groep. Zo’n groep noemen we een haplotype. Ieder zoogdier en dus ook iedere Toller heeft er twee, eentje van beide ouders. Opvallend is verder dat de genen van het MHC bijzonder veelvormig zijn. In de natuur is er dan ook een enorme variëteit in haplotypes. Als het MHC niet goed functioneert, is het dier ( of de mens) niet goed in staat ziektes, stress, vaccinaties te verwerken. Terwijl een dier dat een optimaal functionerend MHC heeft dezelfde problemen wel kan verwerken. Verder is inmiddels duidelijk dat er ook genen zijn die weer samenwerken met het haplotype. Deze zogenaamde haplotype assoc spelen op hun beurt ook een belangrijke rol in het al dan niet uitbreken van auto-immuunziekten. Er is nog te weinig bekend hoe dat precies in zijn werk gaat. Daarom is het nog te vroeg om conclusies te verbinden aan de onderzoeksresultaten.

Bij rashonden is door het fokken van raszuivere honden een beperking gezet op de variatie in haplotypes (niet op het aantal, want dat zijn er altijd 2). Bij Saluki’s bijvoorbeeld zijn er 24 verschillende bekend. Helaas zijn er bij Tollers tot nog toe maar 5 verschillende haplotypes gevonden, waarvan er twee veel voorkomen en drie relatief weinig voorkomen. Dat is erg weinig. Met 5 haplotypes kun je maximaal 15 verschillende combinaties haplotypes maken. Men neemt op dit moment aan dat 74% van de Tollers een haplotype heeft dat veel voorkomt. Jammer genoeg is een van die twee veel voorkomende haplotypes ( 34% van 200 geteste Tollers) degene waarvan men aanneemt dat die niet goed in staat is om het immuunsysteem optimaal te laten functioneren, waardoor de kans op een auto-immuunziekte zeker 5 keer groter is dan normaal. Niet alle combinaties waarin het minder goed functionerende haplotype voorkomt levert auto-immuunziekte op. Als dat namelijk wel zo was dan zouden er veel meer Tollers zijn met auto-immuunziekte. Onze inschatting is dat 3 tot 5 % van het aantal Tollers dat per jaar geboren wordt, ziekteverschijnselen krijgt.

Zoals gezegd wordt niet iedere Toller die dat bewuste haplotype heeft, ziek. Dat hangt af van genen die met het MHC samenwerken, waarover op dit moment nog te weinig bekend is. Het hangt ook af van de externe omstandigheden die het dier tegenkomt.. Een hond met redelijk optimale levensomstandigheden kan dus heel goed met dit haplotype oud worden zonder dat er zich ooit problemen voordoen. Waarmee niet gezegd is dat eigenaren van een zieke hond niet voor normale optimale omstandigheden voor hun hond zorgen. Zo is bekend dat het ene dier een veel grotere hormoonschommeling heeft dan het andere dier, het ene dier is van karakter nerveuzer of gevoeliger dan het andere. En al die dingen kunnen het auto-immuunsysteem triggeren om het eigen lichaam als vijandig te ervaren en in de aanval te gaan.

Conclusie

Voor ons ras is door het onderzoek steeds duidelijker aan het worden dat de aanleg voor auto-immuunziekten over de gehele linie voorkomt en dat het niet eenvoudig zal worden om daar in de toekomst verantwoord mee om te gaan. De verwachting van de Amerikaanse onderzoeker Danika Bannasch is dat we over enige tijd een veel DNA-testen tot onze beschikking hebben die het fokken niet eenvoudiger zal maken, maar waarmee ziekten en afwijkingen met betrekking tot auto-immuunziekten wel uitgesloten kunnen worden.

Totdat we precies weten hoe de vererving plaatsvindt en daar is het laatste woord echt nog niet over gezegd, kunnen we als fokkers niet anders dan voorzichtig zijn. Voorzichtig met inteelt, voorzichtig met gebrek aan variatie door teveel nakomelingen per ouderdier te fokken. Nieuwe eigenaren adviseren terughoudend te vaccineren. En ook de tijd nemen voor het onderzoek van stambomen. Wat weet je van de reu of de teef die je voor de fokkerij wilt gebruiken. Wat weet je van de vererving van hun ouders en voorouders? Probeer in elk geval te voorkomen dat je lijnen combineert waarmee je een dubbeling maakt van al bekende problemen.

HHet is op dit moment overigens al mogelijk om het haplotype van Tollers te laten bepalen, maar Helene Hamlin, de Zweedse onderzoeker zegt hierover: “However, we strongly advise to wait for further genetic research to be performed before analysing tollers routinely for MHC. The information of MHC analyses today is impossible to valuate. MHC is only ONE risk factor, and we know there are several other genes involved in the disease(s). This means that we have to get the “whole genetic risk picture” before we can evaluate the risk for an individual. It may turn out very unwise if we just select animals according to one specific factor.”

M.a.w. zij vraagt aan de Tollerfokkers om nog even te wachten met het standaard onderzoeken van het MHC, omdat het slechts 1 factor is die bepalend is voor het ontwikkelen van auto-immuunziekten. We lopen dan het risico om ‘het kind met het badwater weg te gooien’.

Wat kunnen we wel doen?

We kunnen ervoor zorgen dat er zoveel mogelijk bloedmonsters van met name Tollers met een auto-immuunziekte in Zweden of in Finland komen. In dit stadium van het onderzoek is dat op dit moment het belangrijkste.

Wij zouden het zeer op prijs stellen als u als eigenaar of als fokker bereid bent daarbij te helpen. Dat kan overigens anoniem. De onderzoekers hebben wel officiële gegevens nodig, u kunt van de clubsite de benodigde papieren downloaden. Het maakt overigens voor het onderzoek niet uit of u het bloed naar Zweden of naar Finland stuurt; In Zweden zijn ze gericht met Tollers en auto-immuunziekten bezig en in Finland zijn ze met onderzoek van meerdere rassen bezig en meer gericht op epilepsie, maar beide onderzoeken werken nauw samen. Bloedmonsters van Tollers met epilepsie zijn daarom ook zeer welkom. U vindt de papieren op www.tollertales.nl klik links op gezondheid en op de gezondheidspagina vindt u in de rechterkolom een Nederlandse instructie voor de wijze waarop u het bloed moet verzamelen en versturen en een Engels formulier dat u ingevuld met het bloedmonster moet meesturen. De fokadviescommissie is te allen tijde bereid u te helpen met het invullen.

Geschreven door
De Fokaangelegenhedencommissie

Voor dit artikel hebben wij gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
Een verslag van Finse fokker over een lezing van H. Hamlin over de stand van zaken rond de auto-immuunstudie in Zweden,
E-mail contact met H.Hamlin, onderzoeker Tollerstudie in Zweden
E-mail contact met de Finse Tollerclub over het aanleveren van bloed van Tollers
EE-mail contact met Danika Bannasch, tollerfokster en onderzoekster van Addison bij Tollers aan de universiteit van California

Zie ook…
Haplotype uitslagen